Oproep nationale manifestatie voor een echte koerswijziging
Voor het vijfde achtereenvolgende jaar roepen tientallen middenveldorganisaties, verenigd in het Mirabal-platform en ter ondersteuning van de eisen van feministische verenigingen, op tot een nationale manifestatie op 28 november in Brussel om er bij de overheid op aan te dringen haar verantwoordelijkheid in de strijd tegen geweld op vrouwen ten volle op te nemen. Dankzij feministische mobilisatie beweegt er wat. Maar niet snel genoeg, niet sterk genoeg, niet voor iedereen en niet altijd in de goede richting[1] om het geweld dat nog steeds de rechten met voeten treedt en het leven van miljoenen vrouwen in België en elders verwoest, daadwerkelijk te zien afnemen. We kunnen niet langer wachten!
Wereldwijd, ook in België, mobiliseren feministische organisaties hun achterban in een stroomversnelling: #metoo, het aanklagen van vrouwenmoorden, betogingen naar aanleiding van de Internationale dag voor de uitbanning van geweld tegen vrouwen op 25 november, internationale feministische stakingen op 8 maart,… Dankzij hen kan niemand vandaag nog de omvang negeren van het machogeweld dat alle vrouwen in de loop van hun leven ondervinden in velerlei vormen: echtelijk, seksueel, economisch, psychologisch, institutioneel, zowel in de privésfeer als in de openbare ruimte. Deze mobilisaties maken duidelijk dat onze solidariteit onze kracht is!
Hoewel mensen bereid zijn om mentaliteit en gedrag te veranderen, en er al bepaalde maatregelen zijn uitgevoerd, gaat de overheid nog te weinig concrete en structurele engagementen aan om daadwerkelijk vooruitgang te boeken bij het terugdringen van geweld tegen vrouwen. Terreinorganisaties stellen vast dat er op de achtergrond reële weerstand bestaat tegen noodzakelijke veranderingen. Verzet dat soms openlijk en frontaal is, met minimalisering of zelfs ontkenning van het geweld en de disfuncties die vrouwen jarenlang aan de kaak hebben gesteld. Maar er is ook een meer verraderlijk verzet, verborgen achter een neerbuigend discours, symbolische regelingen die beweren onze eisen te ondersteunen én de vastbeslotenheid om een « neutrale » lezing en behandeling van seksueel geweld en geweld binnen het gezin op te leggen, alsof mannen en vrouwen zonder onderscheid worden getroffen, terwijl de feiten en cijfers duidelijk het tegendeel laten zien. Deze verkeerde interpretatie is gevaarlijk omdat ze leidt tot interventies die niet zijn aangepast aan de realiteit en de behoeften. De Raad van Europa heeft België op dit punt reeds tot de orde geroepen.[2] Toch blijven sommigen in deze richting volharden, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de teneur van het wetsontwerp over de hervorming van het seksueel strafrecht, dat de werkelijkheid verdraait om mannen en vrouwen op dit vlak op voet van gelijkheid te behandelen. Meer nog dan een verschil in interpretatie, is dit een ernstige in vraagstelling inzake de toetreding van België tot het Verdrag van Istanbul[3], dat in 2016 werd geratificeerd en dat ons land verplicht tot het voeren van een proactief beleid ter bestrijding van specifiek geweld tegen vrouwen.
Onder welke vorm dan ook, deze weerstand draagt bij tot de instandhouding en versterking van de machtsverhoudingen binnen dit ongelijke systeem met racistische, veiligheids- en neoliberale beleidsmaatregelen die in eerste instantie vrouwen, precaire groepen en migranten treffen. Maar we zullen niet buigen, we zullen ons niet voor de gek laten houden!
Het is tijd dat de overheden de verplichtingen van het Verdrag van Istanbul nakomen voor de uitvoering van een doeltreffend beleid ter bestrijding van alle vormen van geweld tegen vrouwen. Wij zullen blijven aandringen op voldoende middelen, met name voor de aanwerving van gespecialiseerd en opgeleid personeel ter versterking van de bestaande verenigingen en diensten die hun waarde hebben bewezen:
- voor een coherent en proactief beleid ter bestrijding van geweld, opgezet en uitgevoerd in nauwe samenwerking met terreinorganisaties die de behoeften van de slachtoffers kennen, met inbegrip van bewustmakingscampagnes op lange termijn,
- voor maatregelen die in de eerste plaats gericht zijn op preventie, om geweld en de gevolgen ervan doeltreffend te verminderen, en niet pas in te grijpen wanneer de schade al is aangericht,
- voor een multidisciplinaire ondersteuning van slachtoffers bij hun herstelproces en follow-up van daders om het risico van recidive te verminderen,
- voor de institutionele erkenning van de dynamiek en de gevolgen van gendergerelateerd geweld, zodat de tussenkomsten van de openbare diensten aangepast kunnen worden aan de rechtmatige nood van slachtofferherstel.
We waren met 3.000 in 2017, met 5.000 in 2018 en met 10.000 in 2019: laten we nog talrijker zijn op zondag 28 november 2021 op de Kunstberg (naast het centraal station) in Brussel
– van 12 tot 18 uur om te discussiëren, gedachten en ervaringen uit te wisselen, te dansen en te zingen rond een muzikaal podium en stands waar de bevindingen, het werk en de eisen van verschillende verenigingen, groepen en initiatieven ter bestrijding van geweld tegen vrouwen worden gepresenteerd
– vanaf 13.00 uur om te marcheren, te roepen, onszelf te versterken, aan te moedigen en te vieren met de nationale feministische manifestatie tegen geweld op vrouwen (route in lusvorm, terugkeer naar het Centraal Station rond 16.00 uur)
Bijgewerkte info volgt nog op https://www.facebook.com/events/379535237088060
Eerste ondertekenende organisaties: ABVV-FGTB ; ACAT- Belgique ; ACV-CSC ; ACV Gender ; Amazone ; Amnesty International Belgique ; Awsa.be ; Campagne Rosa ; Caravane pour la paix et la solidarité ; Centrale Nationale des Employés (CNE) ; Centre de Prévention des Violences Conjugales et Familiales (CVFE) ; Collectif contre les violences familiales et l’exclusion ; Conseil des Femmes Francophones de Belgique (CFFB) ; Comité Femmes Eliane Vogel-Polsky ; Courgette Editions ; CrossBorder Jurists; Des mères veilleuses ; Elles-Kobiety dla kobiet ; Femmes CDH ; Femmes CSC ; Femmes Prévoyantes Socialistes (FPS) ; Femmes et Santé ; Feminisme Yeah !; Fondation Anne-Marie Lizin; Formation Education Culture (FEC); Furia; Gams Belgique – Gams België; Garance; Greenpeace Belgium; Hart boven Hard; Isala asbl; Job dignity; La Voix des Femmes; Le Monde Selon les Femmes ; Maison des femmes de Schaerbeek; Marianne; Mères au front; Mouvement des femmes Kurde (YJK-B); Observatoire Féministe des Violences faites aux femmes; Palabra de Mujer/Mot de Femme; Persephone vzw ; Pont de la Solidarité asbl; Praxis asbl ; RainbowHouse; Réseau Wallon de Lutte Contre la Pauvreté; Siempre vzw ; Solidarité Femmes; Stop Fisha; Synergie Wallonie pour l’Egalité entre les Femmes et les Hommes asbl ; Vie Féminine; Vrouwenraad (11.11.11 Gendergroep, ABVV Vrouwenwerking, ACLVB Vrouwenwerking, ACV Genderwerking, ASGB Vrouwenwerking, Belgische Groepering Open Deur, Beweging tegen Geweld Zijn, BPW Belgium, çavaria, CD&V Politica Vrouw & Maatschappij, Foyer Dar Al Amal, Federatie WIZO België-Luxemburg, Femma Wereldvrouwen’, Ferm, Groen Genderbeweging, Humanistisch Verbond, Liga Joodse Vrouwen van België, Mamas for Africa, Markant-Netwerk van Ondernemende Vrouwen, Medical Women’s Association of Belgium, Moeders voor Vrede, N-VA Vrouwenwerking, Open VLD Vrouwen, RoSa, Liberale Vrouwen, Sophia-Belgisch Netwerk voor Genderstudies, Soroptimist International van België, Steungroep van Verenigingen van Afrikaanse Vrouwen – RVDAGE, UVV-de mens nu, VIVA-SVV, Vrouw en Vrijheid, Vrouwencoördinatie ACLI-Vlaanderen, YWCA Belgium, Zij-kant, Zonta International District 27 Area 05-06), …
Om de oproep als organisatie van het maatschappelijk middenveld te ondertekenen (wat op zijn minst de verspreiding ervan en mobilisatie voor 28/11 impliceert): stuur een e-mail naar mirabal.belgium@gmail.com
Perscontacten:
- Nederlandstalig: Herlindis Moestermans (Vrouwenraad) 0479/75.24.78, herlindis.moestermans@vrouwenraad.be
- Franstalig: Céline Caudron (Vie Féminine) 0478/79.43.60, coordinatrice-nationale-cc@viefeminine.be
Het gaat te traag: het voorbeeld van de nationale actieplannen
In 2001 hebben de verschillende regeringsniveaus een consensus bereikt over een vijfjarenplan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen (NAP).
De Raad van Europa, op dezelfde golflengte als de terreinorganisaties, bekritiseerde de Belgische actieplannen: gebrek aan een genderspecifieke interpretatie van geweld tegen vrouwen, plannen die onvoldoende coherent en gecoördineerd zijn, slecht geëvalueerd, terreinorganisaties die weinig betrokken zijn bij de uitvoering, onduidelijke of niet-bestaande budgetten, enz.
Vorig jaar zijn de Franstalige overheden het eens geworden over een intra-francofoon plan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen (2020-2024)[4] met meer concrete maatregelen en een betere coördinatie met de terreinorganisaties, die geraadpleegd werden over de ontwikkeling ervan en gevraagd werden die op te volgen. De Vlaamse overheid lanceerde het Vlaams Actieplan ter bestrijding van seksueel geweld (2020-2024[5]) met genderneutrale maatregelen.
Maar op nationaal niveau is het laatste NAP (2015-2019) bijna twee jaar geleden verstreken, terwijl het aanvankelijk geplande NAP voor 2020-2024 vertraging heeft opgelopen. Nu is er een NAP 2021-2025 aangekondigd voor eind november. Er is echter sprake van politieke meningsverschillen en er wordt gevreesd voor verder uitstel. De tijd dringt nochtans, aangezien België tegen 15 december 2023 moet voldoen aan de 11 dringendste aanbevelingen van de Raad van Europa voor de correcte uitvoering van het Verdrag van Istanbul.[6]
Het aanbod is te zwak: het voorbeeld van noodmaatregelen tijdens de pandemie
Tijdens de periode van lockdown hebben we een toename gezien van geweld tegen vrouwen in de openbare en de privésfeer. Op het niveau van de gemeenschappen en gewesten werden snel maatregelen genomen om nieuwe opvangplaatsen te openen voor vrouwen en kinderen die het slachtoffer zijn van familiaal geweld of om de telefonische hulpdiensten te versterken en te promoten. Helaas was dit slechts noodbeheer, d.m.v. eenmalige en vaak tijdelijke maatregelen.
Vervolgens werden verschillende budgetten vrijgemaakt om de werking van diensten en verenigingen te ondersteunen of te bestendigen (de Centres de Prise en Charge pour les Victimes de Violences Sexuelles (CPVS) op federaal niveau, ambulante diensten en noodopvangcentra in Wallonië en in Vlaanderen, de Franstalige hulplijn, de 1712 hulplijn in Vlaanderen, enz). Wij juichen deze stappen toe… maar ze zijn nog steeds grotendeels ontoereikend in verhouding tot de noden. Het is bovendien niet duurzaam om met kleine stapjes te werken!
Het beweegt jammer genoeg niet voor iedereen : denk aan migrantenvrouwen en hun onzekere verblijfsstatus
Vrouwen zonder papieren overleven in extreme onzekerheid, zonder rechten, geïsoleerd in clandestiniteit… Zij staan erg blootgesteld aan machogeweld. Zo lopen ze het risico te worden uitgebuit en het slachtoffer te worden van mensenhandel. De weinige activiteiten die voor hen openstaan worden slecht betaald er wordt geringschattend over gesproken, waardoor zij financieel afhankelijk zijn van hun verwanten en te maken krijgen met geweld in de privésfeer.
Het Verdrag van Istanbul bevat een non-discriminatieclausule die inhoudt dat de rechten van alle slachtoffers van geweld tegen vrouwen worden gegarandeerd, ongeacht hun status en verblijfsvergunning. Vrouwen zonder papieren hebben echter geen toegang tot door de overheid gesubsidieerde plaatsen in noodopvangcentra, die zich met eigen middelen moeten organiseren om hen op te vangen, als er tenminste nog plaatsen beschikbaar zijn. Zij kunnen niet naar de politie gaan en een klacht indienen omdat zij het risico lopen te worden uitgezet. Onder bepaalde voorwaarden geldt dit risico ook voor vrouwen van wie de verblijfsvergunning afhankelijk is van gezinshereniging. Vrouwen die op de vlucht zijn voor gendergerelateerd geweld in hun land worden, net als andere asielzoekers, geconfronteerd met vele obstakels bij de toewijzing van een toevluchtsoord in België. Vrouwen die de landstalen niet spreken, hebben door een gebrek aan tolken moeilijk toegang tot instellingen en diensten voor preventie, ondersteuning en bescherming.
Ondanks de situatie in Afghanistan waar het talibanregime een zware tol eist van vrouwen, en de hongerstaking deze zomer van honderden migranten zonder papieren, weigert de regering nog steeds de oprichting te overwegen van een permanente en onafhankelijke commissie voor de regularisatie op basis duidelijke criteria van migranten zonder papieren, die op het grondgebied aanwezig zijn, biedt zij nog steeds geen perspectief voor de ontwikkeling van een asiel- en migratiebeleid dat rekening houdt met de gevolgen van specifiek geweld tegen vrouwen in het land van herkomst, hun migratietraject en de opvang in België.
Het beweegt niet in de goede richting : denk aan de hervorming van het seksueel strafrecht
Het wetsontwerp over de hervorming van het seksueel strafrecht wordt voorgesteld als een stap vooruit voor de rechten van de vrouw, maar is dat in werkelijkheid slechts ten dele.[7] Het is waar dat incest met minderjarigen eindelijk als een autonoom strafbaar feit wordt erkend en dat een definitie van toestemming wordt aangenomen die de zaken verduidelijkt. Maar het wetsontwerp bevat verwarrende en soms tegenstrijdige zaken en zal een status quo bestendigen en op verschillende punten zelfs voor achteruitgang zorgen.
Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over verhoging van de straffen voor seksuele misdrijven om de ernst en de onaanvaardbaarheid ervan beter weer te geven. Maar in de geest van deze hervorming wordt er gesproken over verhoging van het niveau van seksuele misdrijven, die alleen als zodanig zouden worden erkend – en dus veroordeeld – als bewezen is dat de dader « wetens en willens » heeft gehandeld. Hoe kan worden aangetoond dat de dader, als deze het zelf niet toegeeft, wetens en willens handelde bij het plegen van een strafbaar feit?
Een evolutie van het Strafwetboek in deze richting zou als zeer concreet gevolg hebben dat het aantal veroordelingen voor seksuele misdrijven zou verminderen. Het resultaat van deze hervorming zou dus precies het tegenovergestelde zijn van de vooruitgang die naar verluidt bij de bestrijding van straffeloosheid zou worden geboekt.
[1] Zie enkele concrete voorbeelden in de kadertjes onderaan.
[2] België is immers verplicht onmiddellijk op te treden om ervoor te zorgen dat « in de beleidsmaatregelen die worden genomen om het Verdrag van Istanbul uit te voeren een genderperspectief wordt geïntegreerd en het systematische verband wordt erkend tussen geweld tegen vrouwen en een historische organisatie van de samenleving die gebaseerd is op de overheersing en discriminatie van vrouwen door mannen en die vrouwen ook vandaag nog onevenredig benadeelt » (paragraaf 12) » (Conseil de l’Europe, Recommandation sur la mise en œuvre de la Convention du Conseil de l’Europe sur la prévention et la lutte contre la violence à l’égard des femmes et la violence domestique par la Belgique, 15/12/2020, raadpleegbaar via: https://www.coe.int/fr/web/istanbul-convention/belgium .
[3] Présentation de la Convention d’Istanbul ici : https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=0900001680464e98 et rapports et recommandations du Conseil de l’Europe sur sa mise en œuvre en Belgique ici : https://www.coe.int/fr/web/istanbul-convention/belgium
[4] http://www.federation-wallonie-bruxelles.be/index.php?id=detail_article&no_cache=1&tx_cfwbarticlefe_cfwbarticlefront%5Baction%5D=show&tx_cfwbarticlefe_cfwbarticlefront%5Bcontroller%5D=Document&tx_cfwbarticlefe_cfwbarticlefront%5Bpublication%5D=3435&cHash=c1a49278999ea1e89622402808b04533
[5] Vlaams Actieplan ter bestrijding van seksueel geweld 2020-2024; raadpleegbaar op https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1613238
[6] Zie de aanbevelingen voor België, aangenomen door het Comité van de Partijen op 18 december 2020 en raadpleegbaar op: https://www.coe.int/fr/web/istanbul-convention/belgium
[7] Zie de carte blanche ondertekend door meerdere feministische organisaties : https://www.mondefemmes.org/carte-blanche-reforme-du-code-penal-un-cheque-en-blanc-pour-les-agresseurs/
Mobilisation nationale contre les violences faites aux femmes - Nationale mobilisatie tegen geweld op vrouwen 
Votre commentaire